भारतामध्ये खत आयात वाढली! युरिया, डीएपी, एमओपी आणि संयुक्त खतांचा विक्रीत विक्रमी वाढ

देशातील शेतकरी नेहमीच खतांच्या उपलब्धतेवर अवलंबून असतात. मागील काही वर्षांत खत टंचाईमुळे अनेक शेतकऱ्यांना अडचणींचा सामना करावा लागला. मात्र, केंद्र सरकारने आता मोठ्या प्रमाणावर खतांची आयात केली आहे. त्यामुळे खरीप आणि रब्बी हंगामात शेतकऱ्यांना खत टंचाई जाणवणार नाही, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.

Table of Contents

खत आयातीत मोठी वाढ | fertilizers import

ऑक्टोबर ते डिसेंबर 2023 दरम्यान खतांची मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढली. यामुळे जानेवारी महिन्यात केंद्र सरकारने तब्बल 1231 लाख टन खतांची आयात केली आहे. यामध्ये युरिया (Urea), डीएपी (DAP), एमओपी (MOP) आणि संयुक्त खतांचा (Complex Fertilizers) समावेश आहे.

गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यंदा आयातीचे प्रमाण दुप्पट आहे. 2023 मध्ये डिसेंबर महिन्यात 362 लाख टन युरिया, 44 लाख टन डीएपी, 1.45 लाख टन एमओपी आणि 0.63 लाख टन संयुक्त खतांची आयात झाली होती. मात्र, यंदा हे प्रमाण दुप्पट झाले आहे.

युरिया खताची सर्वाधिक आयात | fertilizers import

यंदा जानेवारी महिन्यात 5.54 लाख टन युरियाची आयात झाली आहे. डीएपीची आयात 227 लाख टन, एमओपी 21 लाख टन, आणि संयुक्त खतांची आयात 231 लाख टन एवढी झाली आहे.

शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक बातमी

मागील वर्षी अनेक जिल्ह्यांमध्ये डीएपी आणि युरिया खतांचा मोठा तुटवडा होता. त्यामुळे खरीप हंगामात शेतकऱ्यांना मोठ्या अडचणी आल्या होत्या. यावर्षी मात्र, मोठ्या प्रमाणावर खत आयात झाल्याने टंचाई जाणवणार नाही, असे संकेत मिळत आहेत.

खत विक्रीत वाढ | fertilizers import

देशातील खत विक्रीत देखील मोठी वाढ झाली आहे. मागील वर्षी खतांची विक्री 539 लाख टनांवरून 589.62 लाख टनांवर पोहोचली आहे. युरियाची विक्री 317.51 लाख टनांवरून 345 लाख टनांवर गेली आहे. डीएपीची विक्री 103 लाख टनांवरून 90.31 लाख टनांवर घटली आहे.

युरियाचा वापर जास्त का? | fertilizers import

युरिया खताचे दर तुलनेने कमी असल्याने शेतकऱ्यांचा कल युरियाकडे अधिक आहे. केंद्र सरकार युरियावर मोठ्या प्रमाणात सबसिडी देते. त्यामुळे डीएपीपेक्षा युरिया स्वस्त मिळतो, आणि त्याचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होतो.

तज्ज्ञांच्या मते, डीएपी आणि इतर खतांवरही सबसिडी वाढवली पाहिजे, जेणेकरून शेतकरी योग्य प्रमाणात खतांचा वापर करू शकतील.

एमओपी आणि संयुक्त खतांचा वापर वाढला

एमओपी खताची विक्री 13.95 लाख टनांवरून 18.75 लाख टनांवर गेली आहे. तसेच, संयुक्त खतांची विक्री 105 लाख टनांवरून 134 लाख टनांवर गेली आहे.

देशातील खत उत्पादनात वाढ | fertilizers import

खत उत्पादनही वाढले आहे. 2023 मध्ये 429 लाख टन खतांचे उत्पादन झाले होते, तर 2024 मध्ये हेच उत्पादन 436.51 लाख टनांवर पोहोचले आहे.

शेतकऱ्यांसाठी केंद्र सरकारचे धोरण

केंद्र सरकारने खतांवर मोठ्या प्रमाणात अनुदान दिले आहे.

युरियासाठी – ₹1,15,224 कोटी
डीएपीसाठी – ₹48,014 कोटी

हे अनुदान मोठ्या प्रमाणावर असल्याने शेतकऱ्यांना स्वस्त दरात खत उपलब्ध होत आहे.

खतांचा वाढता वापर आणि जमिनीचे आरोग्य

गेल्या 40 वर्षांत खतांचा वापर प्रचंड प्रमाणात वाढला आहे. याचा जमिनीच्या आरोग्यावर मोठा परिणाम होत आहे.
तज्ज्ञ सुचवत आहेत की, शेतकऱ्यांनी सेंद्रिय खतांचा (Organic Fertilizers) वापर वाढवावा, आणि जैविक खतांचा (Bio-fertilizers) समावेश करावा, जेणेकरून जमिनीची सुपीकता टिकून राहील.

निष्कर्ष | fertilizers import

खतांची आयात आणि विक्री मोठ्या प्रमाणावर वाढली आहे.
यंदा खरीप आणि रब्बी हंगामात खत टंचाई जाणवणार नाही.
युरिया खताचा जास्त वापर होत असल्याने डीएपीसाठी अनुदान वाढवण्याची गरज आहे.
शेतकऱ्यांनी सेंद्रिय खतांचा वापर वाढवावा.

सरकारच्या या धोरणामुळे शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळणार आहे. आता खरीप आणि रब्बी हंगामात खत सहज उपलब्ध होईल, अशी अपेक्षा आहे.

भारतामध्ये खत आयात आणि विक्री | fertilizers import

घटक	2023 (डिसें.)	2024 (जाने.)	वाढ / घट (%)
युरिया आयात (Urea Import)	3.62 लाख टन	5.54 लाख टन	वाढ
डीएपी आयात (DAP Import)	0.44 लाख टन	2.27 लाख टन	मोठी वाढ
एमओपी आयात (MOP Import)	1.45 लाख टन	2.1 लाख टन	वाढ
संयुक्त खत आयात (Complex Fertilizers Import)	0.63 लाख टन	2.31 लाख टन	मोठी वाढ
एकूण खत विक्री (Total Fertilizer Sales)	539 लाख टन	589.62 लाख टन	वाढ
युरिया विक्री (Urea Sales)	317.51 लाख टन	345 लाख टन	8.9% वाढ
डीएपी विक्री (DAP Sales)	103 लाख टन	90.31 लाख टन	घट
एमओपी विक्री (MOP Sales)	13.95 लाख टन	18.75 लाख टन	34.4% वाढ
संयुक्त खत विक्री (Complex Fertilizers Sales)	105 लाख टन	134 लाख टन	वाढ
एकूण खत उत्पादन (Total Fertilizer Production)	429 लाख टन	436.51 लाख टन	1.7% वाढ
युरिया सबसिडी (Urea Subsidy)	₹1,15,224 कोटी	–	–
डीएपी सबसिडी (DAP Subsidy)	₹48,014 कोटी	–	–

निष्कर्ष: खत आयात आणि विक्री दोन्ही वाढली आहे. यंदा शेतकऱ्यांना खतांची टंचाई जाणवणार नाही!

Fertilizer Import & Sales

1. 2024 मध्ये भारतात सर्वाधिक कोणते खत आयात केले गेले?

👉 जानेवारी 2024 मध्ये युरिया (5.54 लाख टन), डीएपी (2.27 लाख टन), एमओपी (2.1 लाख टन), आणि संयुक्त खतांची (2.31 लाख टन) आयात करण्यात आली.

2. 2023 आणि 2024 च्या खत आयातीत काय फरक आहे?

👉 2023 च्या डिसेंबर महिन्याच्या तुलनेत 2024 मध्ये खत आयात दुप्पट झाली आहे. विशेषतः डीएपी आणि संयुक्त खतांच्या आयातीमध्ये मोठी वाढ झाली आहे.

3. युरिया खताची विक्री किती वाढली आहे?

👉 2023 मध्ये युरिया विक्री 317.51 लाख टन होती, जी 2024 मध्ये 345 लाख टन वर गेली आहे. म्हणजेच 8.9% वाढ झाली आहे.

4. डीएपी खताची विक्री का घटली?

👉 ऑक्टोबर 2023 मध्ये डीएपी खताचा तुटवडा होता, त्यामुळे त्याची विक्री 2024 मध्ये कमी झाली.

5. खतांच्या वाढलेल्या आयातीचा शेतकऱ्यांना फायदा होईल का?

👉 होय! खतांची आयात वाढल्यामुळे खरीप आणि रब्बी हंगामात टंचाई जाणवणार नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांना वेळेवर खत उपलब्ध होईल.

6. केंद्र सरकार कोणत्या खतांना जास्त अनुदान देते?

👉 युरिया – ₹1,15,224 कोटी आणि डीएपी – ₹48,014 कोटी अनुदान दिले जाते. युरिया जास्त स्वस्त असल्यामुळे त्याचा अधिक वापर होतो.

7. एमओपी आणि संयुक्त खतांची विक्री किती वाढली आहे?

👉 एमओपी विक्री – 13.95 लाख टनावरून 18.75 लाख टन (34.4% वाढ)
👉 संयुक्त खत विक्री – 105 लाख टनावरून 134 लाख टन

8. खत उत्पादनात किती वाढ झाली आहे?

👉 2023 मध्ये 429 लाख टन उत्पादन झाले होते, तर 2024 मध्ये 436.51 लाख टन, म्हणजेच 1.7% वाढ झाली आहे.

9. शेतकऱ्यांनी कोणत्या प्रकारच्या खतांचा वापर करावा?

👉 सेंद्रिय (Organic) आणि जैविक खतांचा (Bio-fertilizers) वापर वाढवावा, जेणेकरून जमिनीची सुपीकता कायम राहील.

10. यंदा खत टंचाई जाणवेल का?

👉 नाही, कारण सरकारने मोठ्या प्रमाणात खतांची आयात आणि साठवणूक केली आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना वेळेवर खत मिळण्याची शक्यता जास्त आहे.

Post Views: 29