by केळी पिकातील पाणी व्यवस्थापन
पाणी देण्याची पद्धत:
केळी पिकासाठी पाणी व्यवस्थापन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. प्रत्येक शेतकऱ्याने या पिकात पाणी देताना नियमाची काळजी घेणं गरजेचं आहे.
- वापसा कंडिशन: तुम्हाला केळी पिकाला पाणी द्यायला हवं, ते वापसा कंडिशनवर आधारित असावं. याचा अर्थ म्हणजे जमिनीमध्ये पाणी आणि हवा यांचं संतुलन असायला हवं.
- ड्रीप इरिगेशन: सर्व शेतकऱ्यांना ड्रीप इरिगेशन प्रणाली वापरणं उत्तम ठरते. डबल लॅटरल ड्रीप इरिगेशन वापरणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे.
पाणी देण्याचा वेळ आणि प्रमाण:
- लागवडीच्या 1 ते 1.5 महिन्यांत: ड्रीप इरिगेशनसाठी 1 ते 1.5 तास पाणी द्यावं.
- 3 ते 4 महिन्यांपर्यंत: 2 ते 2.5 तास पाणी देणं गरजेचं आहे.
- 4 महिन्यांनंतर: 2.5 ते 3 तास पाणी देणं आवश्यक आहे.
पाणी देताना आपल्या जमिनीच्या प्रकाराचा विचार करा:
तुमच्या जमिनीचा पाण्याचा संचय आणि निचरा हे दोन महत्त्वाचे मुद्दे आहेत. यावरूनच तुम्हाला पाणी किती वेळ देणं गरजेचं आहे हे ठरवायचं आहे.
आंतरमशागत | Keli Lagwad Sampurn Mahiti
केळी पिकात आंतरमशागत करणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे. यामुळे पिकाची वाढ चांगली होते आणि पाणी, खत यांचा योग्य वापर होतो.
डिसकरिंग:
- केळी पिकात डिसकरिंग करताना, शेजारच्या अनावश्यक पिलांनाही काढून टाकणं आवश्यक आहे. हे पिल्लं केळीच्या मुख्य खोडाशी स्पर्धा करतात, त्यामुळे ते वेळोवेळी काढून टाकावं.
आधार देणे:
- केळीच्या रोपाला आधार देणं आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, झाडाची कल फेकली जाऊ नये म्हणून ट्रायँगल किंवा तिरक्या रीतीने आधार देणं महत्त्वाचं आहे. यामुळे झाड जास्त मजबूत होईल.
मल्चिंग:
- केळीच्या पिकात जैविक मल्चिंगचा वापर करणं आवश्यक आहे. गव्हाचं पाला, उसाचं पाचाट किंवा इतर पाले वापरणं उत्तम आहे. यामुळे ओलावा कायम राहतो आणि मुळांची वाढ चांगली होते.
डी-फ्लॉवरिंग:
- फुलांच्या वाढीच्या नंतर, केळीच्या पिकात फुलांमध्ये आवश्यकतेनुसार डी-फ्लॉवरिंग करा. फुलांचे अंश किंवा त्याचे भाग काढून टाका जेणेकरून फळाची वाढ उत्तम होईल.
कीडरोग व्यवस्थापन | Keli Lagwad Sampurn Mahiti
केळी पिकात विविध किडी आणि रोगांचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो. त्यासाठी योग्य व्यवस्थापन पद्धती वापरणं आवश्यक आहे.
थिप्स (Thrips):
- थिप्स ही केळी पिकातील सर्वात घातक किड आहे. ती पानांवर, फुलांवर आणि फळांवर रस शोषण करतात. यामुळे केळीच्या गुणवत्तेवर विपरीत परिणाम होतो.
- जैविक उपाय: वर्टिसिलम लेकीनीचा वापर करणे. यासाठी 3 ते 5 मिली वर्टिसिलम लेकीनी 1 लिटर पाण्यात मिसळून थिप्सवर फवारणी करा.
बुरशीजन्य रोग:
- पिल्लं काढल्यानंतर त्या ठिकाणी बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव होऊ नये म्हणून त्यावर बुरशीनाशकाचा स्प्रे करा.
अन्य कीड व्यवस्थापन:
- केळीच्या पिकावर पिकाच्या सुरुवातीच्या अवस्थेत किंवा पावसाळ्यात वेगवेगळ्या प्रकारच्या कीटकांचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो. त्यासाठी बायोकेमिकल पद्धती किंवा केमिकल पद्धती वापरणे आवश्यक आहे.
घड झाकण्याचे महत्त्व | Keli Lagwad Sampurn Mahiti
केळीच्या घडाची झाकणी देखील अत्यंत महत्त्वाची आहे.
झाकण्याची पद्धत:
- थंड आणि उन्हाळ्यात विशेषतः घड झाकणे आवश्यक आहे. पावसाळ्यात घड झाकण्याचा प्रयत्न करणे टाळा कारण पावसाळ्यात घडाची झाकणी उचलण्याची आवश्यकता नाही.
- उन्हाळ्यात: 4 टक्के पॉलिथीन पेपर किंवा वाळलेल्या केळीच्या पानांचा वापर करा.
निष्कर्ष | Keli Lagwad Sampurn Mahiti
केळी लागवड हे एक उत्तम आणि फायदेशीर पीक आहे, परंतु यासाठी योग्य व्यवस्थापन आवश्यक आहे. पाणी व्यवस्थापन, आंतरमशागत, कीडरोग नियंत्रण आणि घड झाकणे यावर योग्य पद्धतीने काम केल्यास तुम्हाला उत्तम उत्पादन मिळू शकते.
Keli Lagwad Sampurn Mahiti
| विषय | तपशील |
|---|---|
| पाणी व्यवस्थापन | – मातीतील ओलावा पाहून नियमितपणे छोटे प्रमाणात पाणी द्यावे. – ड्रीप इरिगेशन (सिंचन) शिफारस केले जाते, डबल लेटरल सेटअपसह. – पाणी देण्याचे तास: १ ते १.५ महिने: १-१.५ तास २ ते ३.५ महिने: २-२.५ तास ४ महिने ते काढणी: २.५-३ तास |
| अंतर मळणी (इंटर-क्रॉपिंग) | – मुख्य वनस्पतीभोवती नकोशा अंकुरांचा (पिल्लांचा) ७-८ महिन्यांनी वटवावा. – अंकुर काढलेल्या ठिकाणी फंगसाइडचा वापर करावा. – बांसाचे काठ वापरून झाडाला आधार देऊन वाकणे टाळावे. |
| मुल्चिंग | – जैविक मुल्चिंग (वगैरे गहू तंत्र किंवा ऊसाच्या पानांचा) उष्णतेत व त्याच्या वाढीच्या काळात वापरावे. – जलवर्धन करण्यासाठी आणि मूळांची वाढ सुधारण्यासाठी मदत होते. |
| दे-फ्लॉवरिंग (फुलांचे वडणे) | – गटांमधून अतिरिक्त केळी काढा. केवळ १२-१४ गट सोडावे, इतर काढा. – १५ व्या गटामध्ये फक्त एकच केळी ठेवावी. यामुळे अधिक चांगली वाढ होईल. |
| फळ आवरण (घाडा झाकणे) | – हिवाळ्यात आणि उन्हाळ्यात गटांना द्राक्षाच्या पानांनी किंवा पॉलिथिन शीट्सने झाकावे. – मॉन्सूनमध्ये झाकू नये, कारण फंगल वाढ होऊ शकते. |
| ताण नियंत्रण (कीटक नियंत्रण) | – कीटक नियंत्रणासाठी पाराथायन (२४%) १०० मि.ली. प्रति १५ लिटर पाणी वापरावे. – पिकाला जळू नये म्हणून योग्य वेळ आणि परिस्थितीमध्ये उपाय करावा. |
| कीटक आणि रोग | – मुख्य कीटक: थ्रिप्स, ज्यामुळे पानांचे आणि फळांचे नुकसान होईल. – कीटक नियंत्रणासाठी बायोलॉजिकल उपाय म्हणून व्हर्टिसिलियम लेकानी वापरता येईल. |
Keli Lagwad Sampurn Mahiti
1. केळीच्या शेतीत पाणी व्यवस्थापन कसे करावे?
उत्तर:
- केळीच्या पिकासाठी योग्य पाणी व्यवस्थापन आवश्यक आहे. मातीतील ओलावा तपासून नियमितपणे छोटे प्रमाणात पाणी द्यावे.
- ड्रीप इरिगेशन प्रणाली शिफारस केली जाते.
- पाणी देण्याचे प्रमाण आणि वेळ:
- १ ते १.५ महिने: १-१.५ तास
- २ ते ३.५ महिने: २-२.५ तास
- ४ महिने ते काढणी: २.५-३ तास
2. केळीच्या शेतीत अंतर मळणी कशी करावी?
उत्तर:
- केळीच्या मुख्य झाडांच्या आसपास ७-८ महिन्यांनी अतिरिक्त अंकुर काढावे.
- अंकुर काढल्यानंतर त्यावर फंगसाइडचा वापर करावा.
- झाडाला आधार देण्यासाठी बांसाचे काठ वापरा आणि वाकणे टाळा.
3. केळीच्या पिकासाठी मुल्चिंग का आवश्यक आहे?
उत्तर:
- मुल्चिंग मातीची ओलाव ठेवते आणि जलवर्धनासाठी मदत करते.
- जैविक मुल्चिंग (गहू तंत्र किंवा ऊसाच्या पानांचा वापर) अधिक प्रभावी ठरतो.
- हे पिकाच्या वाढीसाठी आणि मूळांच्या संरचनेसाठी लाभकारी आहे.
4. केळीच्या पिकाची फुलांची वडणी कशी करावी?
उत्तर:
- केळीच्या पिकात ७-८ महिन्यांनी गटांमधून अतिरिक्त फुलं काढून टाका.
- १५ व्या गटात फक्त एकच केळी ठेवून चांगली वाढ मिळवता येते.
5. केळीच्या पिकासाठी फळांचे आवरण (घाडा झाकणे) कसे करावे?
उत्तर:
- हिवाळ्यात आणि उन्हाळ्यात गटांना द्राक्षाच्या पानांनी किंवा पॉलिथिन शीट्सने झाकावे.
- मॉन्सूनमध्ये फळ आवरण न करणे अधिक सुरक्षित आहे कारण ते फंगल वाढ रोखते.
6. केळीच्या पिकातील कीटक नियंत्रण कसे करावे?
उत्तर:
- थ्रिप्स हे मुख्य कीटक आहेत जे पानांवर आणि फळांवर परिणाम करू शकतात.
- कीटक नियंत्रणासाठी पाराथायन (२४%) १०० मि.ली. प्रति १५ लिटर पाणी घालून वापरावा.
- योग्य वेळ आणि परिस्थितीमध्ये उपाय करणे आवश्यक आहे.
7. केळीच्या पिकासाठी कोणते रोग होऊ शकतात?
उत्तर:
- केळीच्या पिकाला फंगल आणि बॅक्टेरियाच्या विविध रोगांचा सामना करावा लागतो.
- यासाठी बायोलॉजिकल उपाय म्हणून व्हर्टिसिलियम लेकानी वापरता येईल, जे रोग आणि कीटक नियंत्रणासाठी प्रभावी आहे.
8. केळीच्या शेतीसाठी योग्य काळ कसा निवडावा?
उत्तर:
- केळीची शेती सुरू करण्यासाठी उष्ण आणि समशीतोष्ण हवामान योग्य आहे.
- पिकांची वाढ चांगली होण्यासाठी पाणी कमी आणि ओलावा योग्य असावा लागतो.
9. केळीच्या पिकाच्या उत्पादन क्षमतेला कसे सुधारावे?
उत्तर:
- उपयुक्त अंतर मळणी, वेळोवेळी खत आणि पाणी देणे, आणि पिकाची निरोगी वाढ करणे हे उत्पादन क्षमता सुधारण्यात मदत करतात.
- कीटक आणि रोगांचे नियंत्रण आणि फुलांची वडणी योग्य पद्धतीने करणे महत्त्वाचे आहे.
- नोंदणी व मुद्रांक विभाग भरती 2025 | प्रमोशन | कामाचे स्वरूप | Nondani V Mudrank Vibhag Bharti
- आनंदाची बातमी | सरळसेवा भरती नवीन जाहिरात आली | पद – शिपाई | Igr Maharashtra Bharti 2025
- आरोग्य विभाग भरती 2025 – GMC नांदेड गट ड नवीन माहिती
- उच्च न्यायालय भरती 2025 | नवीन जाहिरात जाहीर | ऑनलाईन अर्ज सुरु | पगार ₹29,200 ते ₹92,300 व भत्ते | Bombay High Court Bharti 2025
- जिल्हा परिषद भरती आरोग्य विभाग | विविध पदांची भरती २०२५ | ZP Pune Ayush Recruitment 2025
